Software heeft een levenscyclus en binnen die levenscyclus komt er een moment dat het niet meer rendabel is om de software te onderhouden en door te ontwikkelen. Dat kan bijvoorbeeld komen omdat de software de ontwikkelingen in de informatietechnologie niet meer kan bijhouden. De software zit dan in de eindfase. De leverancier kan bestaande gebruikers nog wel een redelijke termijn de ondersteuning (helpdesk) bieden die noodzakelijk is voor het gebruik van de software en gedurende die termijn knellende fouten herstellen. Na die termijn verklaart de softwareontwikkelaar de software ‘end of life’. Op dat moment worden ook de ondersteuning en bugfixing stopgezet.
In dit artikel worden deze gebeurtenissen, allen behorend tot het levenseind van de software, besproken. Het gaat dus niet om het moment waarop de gebruiker met de software stopt. Sterker nog: de gebruiker kan end of life software gewoon blijven gebruiken en op eigen kracht zijn informatiesysteem in stand houden. Hij hoeft alleen niet meer te rekenen op de inspanningen van zijn softwareontwikkelaar op het gebied van onderhoud en ondersteuning. Dat kan tot in lengte van jaren goed gaan: zolang het geautomatiseerde proces niet verandert en de software geen onoverkomelijke gebreken kent, dient de software zijn doel. Wanneer software snel veroudert en onbruikbaar wordt, wordt de gebruiker ook sneller gedwongen om over te stappen naar andere programmatuur. Dat kan ook een nieuwe versie zijn van de huidige software.
Wanneer de software aan het einde van zijn leven is, betekent dit niet dat de softwareontwikkelaar aan zijn einde is gekomen. Reeds voor het stadium waarin de software niet meer wordt doorontwikkeld, wordt begonnen met een vervangend product. In sommige gevallen kan de gebruiker die end of life software gebruikt, overstappen naar dat nieuwe product. Uiteraard kan het noodzakelijk zijn om een implementatieproces te doorlopen en/of een conversie van de gegevensbestanden uit te voeren. In andere gevallen is een dergelijke overgang nog complexer en kostbaarder. Bijvoorbeeld doordat het end of life softwareproduct samenwerkt met andere applicaties die niet compatibel zijn met de nieuwe programmatuur die door de softwareontwikkelaar is ontwikkeld. In dit geval zal het voor de gebruiker, wanneer de applicatie essentieel is voor kritieke onderdelen van de bedrijfsvoering, lastiger zijn om over te stappen naar een nieuw product.
De kosten en moeiten die gepaard gaan met een dergelijke overstap, zorgen ervoor dat de gebruiker genoodzaakt is om software te blijven gebruiken die end of life is verklaard. Hieraan zijn risico’s verbonden. Door het gebrek aan onderhoud worden (beveiligings)fouten in de software bijvoorbeeld niet meer gerepareerd. Bovendien is het niet zeker dat oude software samenwerkt met nieuwe applicaties. Het hierboven beschreven compatibiliteitsprobleem kan zich dus ook omgekeerd voordoen. Het is voor de gebruiker prettig om te beschikken over de middelen waarmee de software bruikbaar wordt gehouden (de broncode), als de software leverancier dat niet meer doet. Dit zou kunnen worden verzorgd in het kader van broncode-escrow.
Direct betrokkenen bij het levenseind van de software
De volgende partijen zijn betrokken:
- De softwareontwikkelaar: de partij die het onderhoud uitvoert aan de software en de software ondersteunt, bepaalt in de meeste gevallen hoe lang deze diensten worden aangeboden. Die partij is de softwareontwikkelaar.
- De softwaregebruiker: de organisatie die de software gebruikt, en voor wie de overdracht van het auteursrecht gevolgen kan hebben voor de continuïteit van niet alleen het onderhoud en de doorontwikkeling van de software, maar ook van het gebruik ervan.
Belang gebruikers
Wanneer een softwareontwikkelaar zijn softwareproduct end of life verklaart, kan dat een bedreiging voor de continuïteit van de gebruiker zijn. Het is voor hem niet altijd mogelijk om over te stappen naar een nieuwe versie van de software of vervangende programmatuur. Het aan gebruik van software die niet meer wordt onderhouden en ondersteund, kleeft echter het nadeel dat deze incompatibel kan raken met andere (bedrijfskritische) applicaties. Wanneer de end of life software voor de gebruiker essentieel blijft, is het daarom voor hem van belang om ervoor te zorgen dat het onderhoud alsnog veilig gesteld wordt.
Verbanden in het kader van de softwarelevensloop
De overdracht van het auteursrecht wordt beïnvloed door verschillende gebeurtenissen in de softwarelevensloop en andersom. Er moet onder andere gedacht worden aan:
- Ontwikkelingsfase: reeds in de ontwikkelingsfase kan het auteursrecht op (onderdelen van) de software worden overgedragen, omdat externe programmeurs in opdracht van de softwareontwikkelaar aan de software werken en hun werk in eerste instantie hun eigendom is. Wanneer de softwareontwikkelaar wenst enig eigenaar te zijn, dan moet hij de overdracht van het auteursrecht op de software die door deze externen is ontwikkeld, bewerkstelligen.
- Bedrijfsbeëindiging: de eindfase van een softwareproduct kan samenhangen met het einde van de onderneming van de softwareontwikkelaar, die bijvoorbeeld stopt vanwege bedrijfseconomische redenen.
- Broncode-escrowregeling: een broncode-escrowregeling dient de continuïteitspositie van de softwaregebruiker. De broncode-escrowregeling moet daarom ook voorzien in de beperking van de continuïteitsrisico’s die zijn verbonden aan het intreden van de eindfase van software en het end of life gaan daarvan.
De IT-Jurist kan u ondersteunen bij het veiligstellen van de continuïteit van software. Die continuïteit moet ook worden verzorgd voor bedrijfskritische software die door de softwareontwikkelaar end of life verklaard is. Deze omstandigheid kan deel uit worden gemaakt van de broncode-escrowregeling die wordt opgezet. Het stopzetten van het onderhoud en de ondersteuning van de software door de ontwikkelaar is dan een omstandigheid waaronder de gebruiker de beschikking krijgt over de broncode van de programmatuur. De gebruiker kan vervolgens fouten in de software en compatibiliteitsproblemen laten oplossen door een daartoe bekwame derde partij. Wilt u meer weten over dit onderwerp, neem dan contact met ons op.