Bij de ontwikkeling van software is de juiste verdeling van de auteursrechten één van de belangrijkste juridische kwesties. Dit geldt niet alleen als je binnen je bedrijf zelf software ontwikkelt, maar ook als je software laat ontwikkelen door een derde én als je software (én de auteursrechten daarop!) wilt overnemen.

Werkgeversauteursrecht

Voor auteursrechtoverdracht gelden specifieke eisen – zoals we eerder geschreven hebben – en een logisch vereiste is dat degene die wilt overdragen ook daadwerkelijk mag overdragen: alleen de auteursrechthebbende kan de auteursrechten overdragen. In principe wordt degene die iets maakt aangemerkt als auteursrechthebbende, maar op deze regel bestaan een aantal uitzonderingen. In deze blog gaan we in op de uitzondering uit artikel 7 van de Auteurswet: het werkgeversauteursrecht.

Deze blog is onderdeel van onze driedelige reeks: bijzondere auteursrechthebbenden. Zie voor de twee andere uitzonderingen onze blogs: Opdrachtgeversauteursrecht – Artikel 6 en Openbaarmakingsauteursrecht – Artikel 8.

Artikel 4 Auteurswet

De hoofdregel van het auteursrecht in Nederland staat in artikel 4 Auteurswet en komt er kort gezegd op neer dat degene als maker van een auteursrechtelijk beschermd werk (een intellectuele schepping zoals een boek, een schilderij, een softwareprogramma), de auteursrechthebbende is. Bij bedrijfsmatige softwareontwikkeling zou dit betekenen dat niet het bedrijf maar de werknemer de auteursrechthebbende zou zijn: een onwenselijke situatie voor een werkgever.

De auteursrechthebbende mag immers als enige een werk exploiteren en kan anderen hiervan weerhouden. Een werkgever wenst als enige over deze bevoegdheden te beschikken. Op deze hoofdregel worden daarom uitzonderingen gemaakt: in de hoofdregel van artikel 4 wordt zelf al “behoudens tegenbewijs” genoemd. Veruit de meest relevante uitzondering is het zogenaamde werkgeversauteursrecht, zeker bij softwareontwikkeling.

Auteursrechten bij werknemer-werkgeverrelatie

Zoals gezegd zou het zeer onwenselijk zijn voor een werkgever als elke individuele werknemer automatisch het auteursrecht zou verkrijgen op de door hem/haar gemaakte werken. Om de auteursrechten te krijgen op de plek waar die volgens de werkgever zouden horen – bij de werkgever – zou telkens een nieuwe overdrachtsakte nodig zijn. Bovendien zou dit het exploiteren van bedrijfsmatige gemaakte werken als software erg lastig maken: afnemers zouden met elke werknemer apart afspraken moeten maken als de auteursrechten niet bij de werkgever liggen. In de Nederlandse Auteurswet wordt rekening gehouden met het vervaardigen van auteursrechtelijk beschermde werken in bedrijfsmatige context. In artikel 7 van de Auteurswet staat het volgende:

“Indien de arbeid, in dienst van een ander verricht, bestaat in het vervaardigen van bepaalde werken van letterkunde, wetenschap of kunst, dan wordt, tenzij tussen partijen anders is overeengekomen, als de maker van die werken aangemerkt degene, in wiens dienst de werken zijn vervaardigd.”

Voorwaarden van Artikel 7 Auteurswet

Kort gezegd komt deze bepaling erop neer dat de werkgever als auteursrechthebbende wordt aangemerkt in plaats van de werknemer, die het werk feitelijk heeft gemaakt. Aan deze regel kleven een aantal voorwaarden:

• Er moet sprake zijn van een dienstverband. Tussen de werknemer en de werkgever moet een arbeidsovereenkomst bestaan. Dit is de belangrijkste voorwaarde waar men vaak in de fout gaat. Niet elke werknemer-werkgeverrelatie valt hier namelijk onder! Zzp’ers, opdrachtnemers en stagiaires vallen niet onder de regel van artikel 7. Voor hen geldt de hoofdregel met alle gevolgen van dien. Bij detachering van een IT’er is het helemaal lastig om te bepalen welke auteursrechtelijke regels precies van toepassing zijn: dat verschilt per geval.
  
• Het dienstverband moet bestaan uit het vervaardigen van werken. Het is alleen niet altijd eenvoudig om te zeggen wanneer hier wel of niet sprake van is. Een softwareontwikkelaar die tijdens de pauze een kinderboek schijft, maakt dit werk niet in het kader van het dienstverband: hij is niet aangenomen om kinderboeken te schrijven. Als het echter een boek over programmeertalen of AI betreft, kan het zomaar zijn dat dit wel binnen de functie van de werknemer valt. In dergelijke gevallen is mogelijk het werkgeversauteursrecht van toepassing is. Met name in de IT, waar werknemers buiten de reguliere werkzaamheden om zelf code schrijven, is dit een veelvoorkomende lastige situatie.
  
• Er moeten geen andersluidende afspraken zijn. Een werkgever kan altijd andere afspraken maken met een werknemer.

Tijdig afspraken maken

Het is dus nog maar zeer de vraag in welke gevallen artikel 7 van de Auteurswet er (automatisch) voor zorgt dat de auteursrechten op software bij de werkgever komen te liggen in plaats van bij de werknemer. Je kunt als werkgever vooraf duidelijkheid scheppen over wat allemaal van jou is en wordt, maar ook als werknemer wil je wellicht voorafgaand aan het dienstverband vastleggen wat je in je vrije tijd mag doen aan soortgelijke werkzaamheden en wie daar dan de eigenaar van is. De wet geeft de ruimte om dat soort afspraken te maken, maar zorg wel dat je ze tijdig maakt en dat ze duidelijk zijn!

Kortom: het is zeer verstandig om goed na te denken hoe auteursrechten verdeeld worden, zowel voorafgaand als tijdens de ontwikkeling van software. De regels uit de Auteurswet bieden een algemeen kader, maar het is onverstandig om daar blind op te vertrouwen. Ga dus goed na of de huidige juridische afspraken voldoende zijn of dat er nieuwe afspraken nodig zijn die recht doen aan jouw specifieke situatie.

Advies of hulp nodig?

Heb jij recent software laten ontwikkelen door een externe softwareontwikkelaar zonder specifieke afspraken over het auteursrecht? Twijfel je of jij de auteursrechthebbende bent ten aanzien van de door jouw werknemers ontwikkelde software? Of ben je een softwareontwikkelaar die zich afvraagt of de door jou ontwikkelde software wel van jou is?

De juristen van De IT-Jurist zijn gespecialiseerd in het opstellen en vastleggen van juridische afspraken inzake de auteursrechten. Wil je advies over deze materie? Neem dan gerust contact op.